Inhoudsopgave en Woord vooraf

Inhoudsopgave                                                                                                     Blz.

(nee, ik ben niet dronken. Maar het is verbazend lastig om in Blogger een rij getallen goed onder elkaar te krijgen. ;-). Als ik tijd heb, ga ik dit nog wel eens uitzoeken. En hetzelfde is van toepassing op de lay-out. Dit is voorlopig nog 'werk in uitvoering')

Woord vooraf                                                                                                      4

1      Inleiding; het best bewaarde geheim van de kerk

1.1         Algemeen                                                                                     5

1.2         Doelstellingen scriptie                                                                    5

1.3         Het begrip gerechtigheid                                                                6

1.4         De sociale leer van de kerk in vogelvlucht                                        9

2      Encycliek Rerum Novarum (1891); Van de nieuwe dingen

2.1         Verantwoording van de keuze van deze encycliek                       17

2.2         Context                                                                                      18

2.3         Samenvatting van deze encycliek                                                21

2.4         Rerum Novarum en het bijbelse begrip gerechtigheid                 26

3      Gaudium et spes (1965); Geloof en hoop

3.1         Verantwoording van de keuze van deze pastorale constitutie      30

3.2         Context                                                                                      30

3.3         Samenvatting van Gaudium et Spes                                            31

3.4         Gaudium et Spes en het bijbelse begrip gerechtigheid                 37

3.5         Van Rerum Novarum naar Gaudium et Spes: overeenkomsten

en verschillen                                                                           40

4      Sollicitudo Rei Socialis

4.1         Verantwoording van de keuze van deze encycliek                       43

4.2         Context                                                                                     44

4.3         Samenvatting van Sollicitudo Rei Socialis                                    47

4.4         Sollicitudo Rei Socialis en het bijbelse begrip gerechtigheid         50

4.5         Van Gaudium et Spes naar Sollicitudo Rei Socialis:

overeenkomsten en verschillen                                                55

5      Augustinus van Hippo

5.1         Waarom Augustinus?                                                                58

5.2         Korte biografie van Aurelius Augustinus                                    62

5.3         De stad van God; algemeen overzicht en specifiek boek XIX       64

5.4         De stad van God en de aardse stad                                           78

5.5         Gerechtigheid                                                                           80

5.6         Geordende liefde                                                                      82

5.7         Orde, politieke theorie en ondergeschiktheid                             84

5.8         Vrede                                                                                       89

5.9         Augustinus en de sociale leer van de katholieke kerk                 90

Overzicht gebruikte literatuur                                                                     99

Woord vooraf

Toen ik in het najaar van 1995 met mijn studie theologie begon, wist ik helemaal nog niet of ik de studie wel zou gaan afmaken. Onder het motto ‘het lijkt me een geweldig leuke studie en ik zie wel of ik hem afmaak en of ik er later nog iets mee ga doen’ ben ik aan de studie begonnen. Al heel gauw werden een aantal zaken voor mij helder:

1) de studie was nog leuker dan ik had durven hopen en

2) hier wilde ik dus later ook beroepsmatig wat mee gaan doen!

Enerzijds ben ik blij en opgelucht dat mijn scriptie nu af is, en ik de studie kan afsluiten. Anderzijds vind ik het ook heel erg jammer dat de studie klaar is. Ik heb zo genoten van alle vakken, van de ene meer dan van de andere uiteraard, en ik zou nog wel méér willen weten van een heleboel vakgebieden. Voorlopig klap ik de studieboeken echter dicht. Even afstand nemen en tot rust komen. Later zal het wel weer gaan kriebelen. Wie weet nog een postdoctorale studie catechese? Of kerkopbouw? Of een studie filosofie? Geschiedenis? Nederlandse taal en letterkunde? We zien wel.

Voor mijn scriptie heb ik twee onderwerpen gekozen waar ik vooraf niets van af wist: de sociale leer van de kerk en de ideeën van St. Augustinus. En die twee onderwerpen wilde ik dan ook nog eens met elkaar verbinden, zonder van tevoren te weten of dat eigenlijk wel mogelijk zou zijn. Ik heb het mezelf daarmee niet gemakkelijk gemaakt. Wel heb ik mijn doel bereikt: ik wilde namelijk van de scriptie iets leren. En dat is zeker gelukt. Van het ‘best bewaarde geheim van de kerk’ weet ik nu aardig wat af. Het geheim heeft zich voor mij ontsluierd. En ik heb wat méé mogen denken met de grote denker Augustinus, die zo wonderlijk veel geschriften heeft achtergelaten, zodat we zijn ontwikkeling als filosoof en theoloog kunnen volgen en iets van zijn worsteling met het geloof kunnen meevoelen.

Én ja, die twee mij vooraf onbekende onderwerpen hebben heel veel met elkaar te maken! Wie daar ook nieuwsgierig naar is, nodig ik uit om verder te lezen.

Ik wil de docenten van de Katholieke Theologische Universiteit Utrecht bedanken dat zij de studie al die jaren boeiend, interessant, inspirerend en vooral ook leuk hebben weten te houden. In het bijzonder wil ik mijn scriptiebegeleiders bedanken. Zij hebben niet heel veel werk gehad aan mijn begeleiding, maar wel veel geduld moeten hebben tussen de hoofdstukken. Ook wil ik bedanken Ingrid Smit, die tot een jaar geleden nog studiecoördinator was aan de KTU. Zij heeft mij de laatste jaren, toen de klad er wat in kwam, steeds weer achter de vodden gezeten. Opdat de studie ook af kwam!

En natuurlijk wil ik mijn ouders bedanken, mijn broer en zijn gezin, en mijn vrienden en kennissen. Zij hebben er begrip voor gehad dat ik soms maar heel weinig tijd had voor de leuke en gezellige dingen die je samen doet.

Een groot woord van dank ook aan de bureausecretaresse van het dekenaat Leiduinen. Zij heeft de scriptie helemaal gelezen, en viste er nog de nodige taal- en stijlfouten uit. Én zij hielp met het kopiëren en inbinden van mijn scriptie. Het is aan haar te danken dat het eindresultaat er fraai uitziet.

Tot slot een bijzonder woord van dank aan de bestuursleden van het dekenaat Leiduinen, mijn werkgevers. Zij hebben er voor gezorgd dat ik de tijd vond om deze scriptie te schrijven.

Truus Wüts

Sassenheim, donderdag 11 mei 2006